زنان؛ از انقلاب های عربی تا یارانه ایرانی

تحولات اخیر در ایران و در سطح منطقه که در آن، زنان هم مخاطب هستند و هم بازیگر، نکاتی را به ذهن متبادر می سازد که در محورهای زیر قابل بحث است. البته این موضوعات را نباید فقط در حوزه زنان دید. مخاطب این مباحث شاید عموم جامعه و شاید هم، بیشتر مردان باشند. از جمله اینکه:

·        در عصر جهانی شدن، بايد در بررسی مسائل به ويژه مسائل زنان نگاهی جهان شمول و در عين حال بومی و منطقه ای داشت و از نگاههای يکطرفه و برخوردهای سويه دار کناره گرفت تا بتوان واقع بينانه تر مسائل زنان در ايران و جهان  را  رصد کرد.

·        روندهای جهانی يا دست کم روندهای منطقه ای در بخشی از جهان که ما زندگی می کنيم بسيار نگران کننده است. اما باز اتفاق های مثبتی از جمله اهدای جايزه صلح نوبل به سه زن اتفاق می افتد که در عين نويدبخش بودن، تاييد همين نگران کنندگی وضعيت زنان در کشورهای آفريقايی و خاورميانه است؛ جايی که زنان از بسياری حقوق اوليه خود محروم هستند.  مثلا می بينيم در عربستان با تفسير دگمی که از اسلام ارائه شده، زنان حتی برای رانندگی و حقوق اوليه خود باید از هفت خوان رستم عبور کنند. از سوی ديگر نگاه شی وار و جنسی به زن و چندهمسری های رو به تزايد به چشم می خورد که بسيار نااميد کننده است. این درست نيست که وقتی از اسلام صحبت می شود به جای اين همه توجهات مثبت به زن، چند همسری، محدود کردن کاربيرونی زن و مسائلی نظير اين  مطرح شود.

·        کم توجهی نمايندگان مجلس به موضوع حقوق زنان و نگاه دولت در ارائه لايحه حمايت از خانواده خوشبختانه گروههای مختلف زنان را به سمت ایجاد «ائتلاف اسلامی زنان» پيش برد. همين جا بايد يادی از مرحوم خانم مريم بهروزی کنم که تاثير قابل توجهی در پيگيری مسائل حقوقی زنان داشت. مثلا با وجود کمبودها و به هر شکل، در لايحه حمايت از خانواده تا حدودی اعتراضات حقوقی زنان در نظر گرفته شد. همچنین اگر با در نظر گرفتن همين شرايط به مسائل زنان نگاه کنيم، لايحه مجازات اسلامی و حذف سنگسار و تعيين سن کيفری بدون در نظر گرفتن جنس، خود گام موثری به شمار می آيد. اما به درون جامعه که برمی گرديم، می بينم اولويت های حقوقی زنان بسيار فراتر از حذف ماده ۲۳ يا ثبت ازدواج موقت است.

·        الگوی جامعه ايرانی در بخش بهداشت و آموزش زنان خوب پيش رفته و اميدواريم که نگاه مبتنی بر تبعيض در پذيرش دانشگاهی دختران نيز از ميان برداشته شود؛  اينکه پسران در برخی رشته های مهندسی و حتی پزشکی آسان تر از دختران پذیرفته شوند و یا  طرح مسائلی چون تفکيک جنسيتی که در همان ابتدای انقلاب هم مد نظر نبود.  بعضی تلاش ها مبنی بر خانه نشين کردن زنان و تاکيد مدام بر اهميت کار خانگی زن، در شرايطی که وضعيت اقتصادی نابسامان، زنان را به دستفروشی و ديگر مشاغل پنهان کشانده است. چه زنان خانه دار و چه زنان کارمند ما، اغلب مديران اقتصاد خرد خانوارهای خود هستند و از اين رو هر گونه افزايش قيمت و بيکاری زنان و البته مردان در چرخه اقتصادی آنها تاثير منفی خواهد گذاشت. تجربه نشان داده که همواره اين زنان هستند که در وضعيت اقتصادی نابسامان شغل خود را از دست می دهند.

·        در اجرای هدفمندسازی يارانه ها انتقادی به آن دارم که به حقوق اقتصادی زنان  مربوط می شود. چرا یارانه زنان به حساب مردان ريخته می شود. مالکيت زن بر مال او قرن ها پيش در جهان اسلام جزو امور بديهی جامعه بوده و حالا ما پول مربوط به حساب زنان را به حساب مردان واريز می کنيم. خانم ها اگر مالک يارانه اند، اين پول بايد در اختيارشان قرار گيرد. همسران بی مسئولیت مانند معتادین که سرپرست خانوار به شمار می آيند هيچ پولی در اختيار  زنان قرار نمی دهند. اجرای اين طرح بدون در نظر گرفتن موقعيت کليدی اقتصادی زنان در خانواده ها انجام شده و به  استقلال اقتصادی زن لطمه می زند.

·         تصاوير منتشر شده از انقلاب در کشورهای عربی نشانگر حضور پرشور زنان بوده است. زنان در تونس، مصر، سوریه، ليبی، يمن و بحرين در تمام مبارزات خيابانی حضور داشتند. چرا که سال ها ظلم مضاعفی را در نقش های مادری، همسری و زن بودن تحت فشار جامعه بسته خویش تجربه کرده اند. زنان عرب به ميدان مبارزه آمدند و خواسته هايی را مطرح کرده اند که از همان فردای انقلاب از سوی گروههای زنان دنبال می شود. شايد در شرايطی اين خواسته ها سرکوب شده يا در شرايط بحرانی فراموش شود، اما اراده معطوف به دستيابی به عدالت جنسيتی در کشورهای عربی شکل گرفته و نمی توان مانع از انتشار آن شد.

·        نگاه زنانه همواره نگاهی به دور از جنگ خواهی و جنگ ستيزی است و نگاه مادرانه و ترويج اين نگاه در ايران و جهان به وضعيت ما کمک خواهد کرد. به شرايط بروز جنگ در عراق وافغانستان و شرايط ناپايدار پاکستان که نگاه کنيم، خواهيم ديد که زنان تا چه ميزان از جنگ آسيب ديده اند. زنان و کودکان به واقع قربانيان اصلی جنگ خواهند بود. در اين روزها به صلح و جهانی مبتنی بر دوستی بينديشم و تلاش کنيم که ذهنمان را از هر چه جنگ و تخاصم دور نگه داريم.