Monday, January 17, 2011

محیط بانان

محیط زیست ایران مدافعانی دارد که تا پای جان برای حفاظت از حریم طبیعت ایستادگی می کنند. اینان محیط بانانی هستند در سخت ترین شرایط و حتی با حداقل امکانات و تحمل بی مهری های رایج دوران ما، هرگز از ایفای وظیفه خطیر خود دریغ نکرده اند.
محیط بان که در ادبیات و الفاظ سنتی از آنان به عنوان شکاربان یاد شده، به نیروهای مسلح آموزش دیده ای می گوییم که شبانه روز به پاسداری از تنوع زیستی ارزشمند کشور مشغول هستند.  از قله های دنا تا جنگل های ارسباران و از تالاب میانکاله  تا پارک ملی کویر، از منطقه حفاظت شده شیراحمد در خراسان  تا جنگل های بنه خِبر در کرمان، از پارک ملی نایبند در سواحل نیلگون خلیج فارس تا ... همه و همه  زیر چشمان تیزبین این عزیزان حفاظت می شود.. عزیزانی که با افتادن هر درخت، گویی خود بر خاک می افتند و  برای ادامه حیات هر موجود، سینه خویش سپر می کنند.
آنها علاوه بر حفاظت از گونه های ارزشمند گیاهی در جنگل ها، بیشه زارها و مراتع، از گونه های جانوری کم نظیر ایران مانند گوزن زرد ایرانی، کبک، قرقاول و پرنده های شکاری، قوچ و میش و کل و بز، یوزپلنگ آسیایی، گورخر، گربه های وحشی و صدها گونه ارزشمند جانوری نگهبانی می کنند تا شکارچیان بی رحم  با انواع تجهیزات پیشرفته نتوانند نسل حیات وحش کشور را براندازند.
در سال های نخستین دولت هفتم با توجه به مشکلات و کمبودهایی که محیط بانان برای ایفای وظایف خود داشتند، برنامه هایی تهیه و تدوین شد. از آن جمله می توان به خرید تجهیزات به ویژه موتورسیکلت های پر قدرت و خودرو های کمک دار بیابانی اشاره کرد که منجر به نوسازی این ناوگان شد. تجهیز محیط بانی ها و تامین امکانات مورد نیاز آنها مانند تقویت و گسترش سیستم بی سیم و نیز راه اندازی و به کارگیری سیستم جی پی اس از دیگر اقدامات در این زمینه بود. در دولت هشتم به ویژه به آموزش محیط بانان در زمینه های تنوع زیستی، مباحث حقوقی و شیوه های مقابله با متخلفین و حتی برگزاری دوره های آموزشی خارج از کشور توجه شد. در زمینه های معیشتی نیز تلاش برای تصویب قانون دریافت حق الکشف در مجلس و نیز امکان بهره مندی از بیمه های تکمیلی برای ایشان صورت گرفت. هر چند که بعدها موضوع بیمه های تکمیلی خود یکی از موارد اتهامی مدیران سازمان حفاظت محیط زیست به حساب آمد و شامل پیگیری های قضایی شد.
اقدام نمادینی که در این میان باید به آن اشاره کرد، مراسم تعطیل شده اعطای نشان محیط بان نمونه بود که در دولت های هفتم و هشتم توسط رییس جمهور یا رییس قوه قضاییه به فعال ترین محیط بانان تعلق می گرفت.    
از دیگر اقدامات مثبت آن دوران، تصویب قانونی بود که به موجب آن محیط بانان کشته شده در حین حراست از طبیعت، شهید به حساب می آیند. همچنین تمهیداتی که بتواند محیط بانان آسیب دیده از اینگونه حوادث و خانواده های آنان را مورد حمایت قرار دهد. 
در کتابی که با عنوان «محیط بانان» در سال 83 تهیه و تدوین و در بهار سال 84 برای اولین بار منتشر شد، وظایف خطیر این نیروهای فداکار تشریح و شهدای محیط بان معرفی شدند.
اگر چه این کارها در قبال زحمات و فداکاری محیط بانان، اقدامات اولیه ای محسوب می شد، اما تلاشی بود برای ارج نهادن بر این محافظان طبیعت و بهانه طرح آن، خبر شهادت «صابر الله داد» و «سعید پرهام» طی دو ماه اخیر که باز غمی بر غم های ما افزود.
رخداد شهادت محیط بانان که همچنان مکرر است دلیلی بر ضرورت تلاش مسئولین برای حفاظت از جان این عزیزان است. این مهم میسر نمی شود مگر با اعمال محدودیت های قانونی برای شکار به خصوص شکارچیان غیرمجاز و اختصاص اعتبارات لازم برای آموزش و تجهیز محیط بانان.  
از آن مهم تر، در بحث حفاظت از مناطق و صیانت از تنوع زیستی، رویکردها می بایست براساس برنامه مدیریت فراگیر باشد تا همه فشارها بر محیط بانان وارد نیاید. به این منظور نیز مطالعات برنامه جامع مدیریت مناطق حفاظت شده در دولت هفتم آغاز و تا پایان سال 83 برای 74 منطقه تکمیل و براساس آن یک برنامه مدیریتی و حفاظتی تدوین شد. در آن برنامه نقش و مسئولیت محیط بان ها به عنوان نیروهای توانمند آموزش دیده پیش بینی شده است.
 آنچه مسلم است اینکه محیط بانان انسان های فداکار و شرافتمندی هستند که البته مانند آحاد ملت باید برای حفظ جان و افزایش توانایی های آنان به طور مستمر برنامه ریزی و اقدام کرد. به ویژه آنکه در جای جای خاک ایران، هر جا که طبیعت کار خویش را به اوج رسانده، چهره آفتاب سوخته محیط بانان گواه سختی حفاظت از  منابع سبز خدادادی است.  به احترام این چهره ها باید به پا خاست. 

1 comment: