چشم های باز هادی حیدری

از ویژگی های مهم کاریکاتور یا کارتون این است که مخاطب را به تفکر وادارد؛ چگونه؟ با بزرگ کردن و اغراق در موضوع یا سوژه اصلی که اغلب چاشنی طنز هم دارد. این همان خاصیت کاریکاتور است که مخاطب را به تفکر وا می دارد و اتفاقاً تفکر همان چیزی است که امروز نیاز فراوان به آن داریم!

کاریکاتور یا کارتون در مقابل تصاویر واقعی، دارای ظرایف و رمز و رازهایی است که ذهن را به چالش می کشد و فرد را وادار می کند به چرایی بسیاری از پدیده ها بیاندیشد. در مورد کاریکاتور «چشمبندان» هادی حیدری این کارکرد اتفاقاً یا عامداً مضاعف شده است. زیرا علاوه بر آنکه به عنوان یک کاریکاتور می خواهد نظر مخاطب را نسبت به موضوع خاصی با بزرگ کردن آن، جلب کند، ما را متوجه این پرسش می سازد که چرا باید چشم هایمان را بر واقعیت ها ببندیم؟ و چرا باید دیگران را هم تشویق کنیم یا وادار کنیم که چشم هایشان را در مقابل حقایق و واقعیت ها ببندند؟

این سوژه، آیه 50 سوره انعام را تداعی می کند که: ... قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الأَعْمَى وَالْبَصِيرُ أَفَلاَ تَتَفَكَّرُونَ- بگو آيا نابينا و بينا يكسان است، آيا تفكر نمى‏كنيد؟

آیه 104 سوره انعام هم به کسانی که از کنار حقایق و نشانه ها می گذرند و آنها را نمی بینند، هشدار می دهد که: قَدْ جَاءكُم بَصَآئِرُ مِن رَّبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ عَمِيَ فَعَلَيْهَا وَمَا أَنَاْ عَلَيْكُم بِحَفِيظٍ- به راستی شما را روشنگری هایی از سوی پروردگارتان آمده، پس هر کسی چشم باز کند و بنگرد به سود خود اوست و هر کسی که کوری کند و ننگرد به زیان اوست و من محافظ شما نیستم.

کاریکاتور گاهی واقعیت های تلخ را در قالب طنزی تلخ منتقل می کند و شاید یکی از طنزهای تلخ روزگار ما مفهوم «نگاه کردن، ولی ندیدن» باشد؛ طنز تلخ انسان هایی که خداوند به آنها توانایی درک و دیدن داده، اما خود را از آن محروم می کنند. عملی که نوعی خودسانسوری برای ندیدن است و در نتیجه به نفهمیدن و سپس به عکس العمل نشان ندادن و در آخر به بی تفاوت بودن می رسد.

طنز تلخ چشمبندان زنگ خطر مهمی است که کاریکاتور آقای حیدری در روزنامه شرق به صدا در آورد. کاریکاتوری که در واقع انعکاس یا ترجمه تصویری ندای درون انسان های خداجو است تا به یکدیگر ضرورت «دیدن واقعیات» را هشدار دهند. «چشم بندان» البته حاکی از چشم های باز و بینای تصویرگر آن است و این سئوال پس از برخورد با آن مطرح می شود که چرا چنین هشداری باید به گونه ای دیگر تفسیر شود و اصل پیام نادیده بماند؟