Thursday, December 12, 2013

ماندلا؛ الگویی برای مصالحه و رفع تخاصم

چند سال پیش در حاشیه اجلاس جهانی محیط زیست، در جمعی با حضور اسقف اعظم آفریقای جنوبی دزموند توتو، صحبت از نلسون ماندلا شد. اسقف توتو که خود سالیانی در زندان های رژیم آپارتاید گرفتار بود و به خاطر مبارزاتش مورد تقدیر و دریافت جایزه صلح نوبل قرار گرفت، درباره ماندلا و اینکه او چگونه توانست کشورش را به سوی نجات رهبری کند، می گفت ماندلا توانست در فضای دو قطبی و پرکینه و نفرتی که بین سیاه ها و سفیدها به وجود آمده بود، آپارتاید و تبعیض نژادی را ساقط و کشور را نجات دهد؛ آن هم در شرایطی که سفیدها، سیاهان را با حیوان هم ردیف می دانستند و سیاه پوست ها هم به خاطر ظلم هایی که دیده بودند از سفید پوست ها نفرت داشتند.
اسقف توتو که از نزدیک ترین دوستان ماندلا به حساب می آید درباره اقدام مهم برای عبور از روزگار تبعیض به سوی دوران برابری می گفت در پیروزی بر آپارتاید در مورد سفیدها تغییر رویکردها و نیز تحریم ها و فشارهای خارجی موثر بود. اما سیاه پوست ها به خاطر رنج ها و مشقت هایی که متحمل شده بودند برایشان بسیار سخت بود بدون گذر از تنش ها و درگیری های شدید یا اقدامات انتقام جویانه به زندگی مسالمت آمیز با سفیدها رضایت دهند. نقش ماندلا در اینجا نجات بخش بود که با صبر و رویکردهای مصلحانه، سیستم آپارتاید را به زانو درآورد و در کنار فضای جهانی ایجاد شده مردمش را قانع کرد که به تحولات قدرت در آرامش تن دهند.
نلسون ماندلا با دهها سال استقامت و پایداری که 27 سال آن در زندان های رژیمی فاقد هر گونه اعتقاد به برابری انسان ها گذشت، وقتی فضای مذاکره فراهم شد، به ناچار و مدبرانه حتی با دادن برخی امتیازات به قدرتمندان و سرمایه داری سفید پوست، برای کاهش تقابل ها تلاش کرد. بعدها کابینه ماندلا، هم سفید پوست داشت، هم وزیر زن داشت و رییس قوه قضاییه اش نیز یک مسلمان بود.   
ماندلا یک حقوقدان بود که گفت: اول در دل خودم بخشیدم، بعد توانستم به دیگران بگویم که شما ببخشید. او از مردمش خواست که ببخشند، هر چند اگر فراموش نکنند. چنانچه خودش نیز فراموش نکرد و خانه اش تا آخرین روز حیاتش در سووتو قرار داشت؛ جایی که یادآور یکی از خونین ترین سرکوب های سیاهان در دوران تبعیض نژادی به شمار می رود.
به این ترتیب ماندلا الگویی از پایداری در عین صبوری، عدالت طلبی و مبارزه با ظلم و نژاد پرستی شد و پس از آزادی و پیروزی نیز توانست الگویی از مصالحه و حل و فصل اختلافات در جامعه ای تشتت زده، آسیب دیده و فقیر ارایه دهد. شیوه های ماندلا می تواند سرفصلی در دروس دانشگاهی برای حل منازعات میان جوامع، افراد، گروهها، کشورها و سطوح بین المللی متناسب با شرایط هر جامعه ای باشد.   
جمهوری اسلامی ایران به محض استقرار در سال 57 با دو رژیم قطع ارتباط کرد: یکی رژیم اسرائیل و دیگری رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی. وقتی در مراسم تودیعش از قدرت به نمایندگی از سوی آقای خاتمی حضور یافتم، ماندلا با احساس و صمیمیت فراوان و علاقه و امید نسبت به ایران صحبت کرد. او را که پیش از آن از نزدیک ندیده بودم، انسانی سرشار از انرژی مثبت و امید به آینده یافتم. ماندلا روزهایی را می گذراند که در اوج محبوبیت داوطلبانه از قدرت کنار کشیده بود. در واقع یکی از دلایل محبوبیت روزافزون او در بین مردم نوع رویکردش به «قدرت بود و اینکه خود داوطلبانه و با اصرار خودش از قدرت کناره گیری کرد. آن روز ماندلا از من خواست تا سلام گرم و ابراز علاقه ویژه اش را به آقای خاتمی برسانم. 
بی گمان نلسون ماندلا از شخصیت های بی بدیل مصلح در جهان معاصر است که در سرزمین نفرت توانست عشق و صلح بکارد.  
انتشار یافته در روزنامه شرق 16 آذر 92

No comments:

Post a Comment